بورس کالا بازاری سازمان‌یافته است که در آن کالاهای فیزیکی و محصولات اولیه به صورت استانداردشده و شفاف معامله می‌شوند. این بازار نقش مهمی در تنظیم قیمت‌ها، کاهش ریسک تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری دارد.

انواع بورس کالا در ایران

1️⃣ بورس فلزات تهران (IME)

• معاملات: فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ‌آهن
• فعالان: صنایع معدنی، خودروسازان، ساختمانی

2️⃣ بورس محصولات کشاورزی (IME)

• معاملات: گندم، جو، ذرت، روغن خام، شکر
• فعالان: کشاورزان، کارخانجات غذایی، دامداران

3️⃣ بورس انرژی ایران (IME)

• معاملات: نفت، گاز، برق، فرآورده‌های پتروشیمی
• فعالان: پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، شرکت‌های پخش

ویژگی‌های کلیدی بورس کالا

✅ شفافیت قیمت‌گذاری: قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین می‌شود.
✅ حذف دلالان: ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و مصرف‌کننده.
✅ پوشش ریسک: امکان استفاده از ابزارهای مشتقه مانند قراردادهای آتی.
✅ تنوع کالاها: از محصولات کشاورزی تا فلزات اساسی و انرژی.

نحوه معامله در بورس کالا

1️⃣ ثبت‌نام و دریافت کد معاملاتی از کارگزاری‌های دارای مجوز.
2️⃣ واریز وجه تضمین (بر اساس نوع قرارداد).
3️⃣ ثبت سفارش خرید/فروش در سامانه معاملاتی.
4️⃣ تسویه مالی و تحویل فیزیکی (در صورت نیاز).

📌 نکته: برخی قراردادها تنها مالی هستند (مثل آتی سکه) و نیاز به تحویل فیزیکی ندارند.

مزایای بورس کالا برای فعالان اقتصادی

✔️ تولیدکنندگان: فروش سریع‌تر، دریافت نقدینگی، کاهش ریسک نوسانات قیمت.
✔️ مصرف‌کنندگان: تأمین مواد اولیه با قیمت شفاف، حذف واسطه‌ها.
✔️ سرمایه‌گذاران: تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری، سود از نوسانات قیمت کالاها.

ابزارهای معاملاتی در بورس کالا

| نوع قرارداد | ویژگی‌ها | مثال |

| نقدی (Spot) | تحویل فوری، پرداخت کامل | خرید گندم برای کارخانه آرد |
| آتی (Futures) | تحویل در تاریخ آینده، پرداخت ابتدایی | قرارداد آتی سکه طلا |
| اختیار معامله (Options) | حق خرید/فروش در آینده | اختیار خرید مس |
| صلح نامه | توافق بر اساس شرایط خاص | قراردادهای کشاورزی |

چالش‌های بورس کالا در ایران

⚠️ نقدشوندگی پایین برخی قراردادها
⚠️ پیچیدگی مقررات برای تازه‌واردان
⚠️ وابستگی به سیاست‌های دولتی (مثل قیمت‌گذاری دستوری برخی کالاها)

جمع‌بندی: چرا بورس کالا مهم است؟

• ایجاد بازار منصفانه برای کالاهای اساسی
• کمک به ثبات اقتصادی و کنترل تورم
• فرصت سرمایه‌گذاری متفاوت از بورس اوراق بهادار