تعریف اوراق قرضه
اوراق قرضه اسناد بدهی هستند که:
- توسط دولت‌ها، شهرداری‌ها یا شرکت‌ها منتشر می‌شوند
- ناشر متعهد می‌شود اصل پول + سود را در سررسید پرداخت کند
- به عنوان ابزار با درآمد ثابت شناخته می‌شوند
انواع اوراق قرضه در جهان
| نوع | ویژگی‌ها | نمونه‌ها |
| دولتی (خزانه) | کم‌ریسک، سود پایین | Treasury Bonds (آمریکا) |
| شرکتی | ریسک بالاتر، سود بیشتر | Apple, Microsoft Bonds |
| شهرداری | معاف مالیاتی | Municipal Bonds |
| قابل تبدیل | تبدیل به سهام | Convertible Bonds |
ویژگی‌های کلیدی
✅ ارزش اسمی (Principal): مبلغ بازپرداخت در سررسید
✅ نرخ کوپن (Coupon Rate): درصد سود سالانه
✅ سررسید (Maturity): تاریخ بازپرداخت اصل
✅ قیمت بازار: ممکن است بالاتر/پایین‌تر از ارزش اسمی معامله شود
محاسبه بازده تا سررسید (YTM)
YTM = [C + (F – P)/n] / [(F + P)/2]
- C: پرداخت سود سالانه
- F: ارزش اسمی
- P: قیمت خرید
- n: سال‌های تا سررسید
مزایای سرمایه‌گذاری
✔️ درآمد ثابت از طریق پرداخت‌های دوره‌ای
✔️ امنیت نسبی (به ویژه اوراق دولتی)
✔️ تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری
✔️ نقدشوندگی بالا در بازار ثانویه
ریسک‌های اوراق قرضه
⚠️ ریسک نکول: عدم پرداخت توسط ناشر
⚠️ ریسک نرخ بهره: کاهش قیمت با افزایش نرخ‌ها
⚠️ ریسک تورم: کاهش قدرت خرید سودها
اوراق قرضه اسلامی (صکوک)
- صکوک اجاره: مبتنی بر اجاره دارایی
- صکوک مشارکت: سرمایه‌گذاری در پروژه
- صکوک مرابحه: فروش اقساطی
مقایسه با سهام
| ویژگی | اوراق قرضه | سهام |
| مالکیت | بستانکار | مالک |
| درآمد | ثابت (سود کوپن) | متغیر (سود سهام) |
| ریسک | معمولاً کمتر | بیشتر |
| اولویت در ورشکستگی | بالاتر | پایین‌تر |
بازار ثانویه اوراق
- قیمت اوراق در بازار ثانویه با نرخ بهره رابطه معکوس دارد
- مثال: اگر نرخ بهره از 5% به 6% برسد، قیمت اوراق 5% کاهش می‌یابد
استراتژی‌های سرمایه‌گذاری
- نردبان اوراق: خرید اوراق با سررسید‌های مختلف
- باربِل: ترکیب اوراق کوتاه‌مدت و بلندمدت
- تعقیب بازده: تمرکز بر اوراق با ریسک بالاتر
وضعیت در ایران
- اوراق قرضه به شکل مرسوم جهانی وجود ندارد
- جایگزین: اوراق مشارکت، صکوک، گواهی سپرده
- ناشرین اصلی: دولت، بانک‌ها، شرکت‌های بزرگ
جمع‌بندی
اوراق قرضه:
- ستون فقرات بازارهای مالی جهانی
- منبع درآمد قابل پیش‌بینی برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار
- نیاز به تحلیل اعتباری ناشر دارد
