تعریف روش تصفیه
ارزش‌گذاری بر اساس فروش دارایی‌های شرکت و پرداخت بدهی‌ها در سناریوی انحلال. این روش نشان می‌دهد در بدترین حالت (ورشکستگی)، سهامداران چه ارزشی دریافت می‌کنند.
فرمول پایه:
ارزش تصفیه = (جمع ارزش فروش دارایی‌ها) – (کل بدهی‌ها + هزینه‌های تصفیه)
انواع ارزش تصفیه
| نوع | توضیح | مثال |
| اجباری | فروش فوری با تخفیف سنگین (20-50%) | ورشکستگی اضطراری |
| منظم | فروش با فرصت کافی (10-20% تخفیف) | انحلال برنامه‌ریزی شده |
| عملیاتی | ارزش ادامه فعالیت بخشی از دارایی‌ها | فروش واحدهای سودده |
مراحل محاسبه
ارزیابی دارایی‌ها:
- املاک: 70-80% ارزش بازار
- ماشین‌آلات: 40-60% ارزش دفتری
- موجودی کالا: 50-70% ارزش دفتری
کسر بدهی‌ها:
- تسهیلات بانکی
- حقوق کارکنان
- مالیات‌های معوق
کسر هزینه‌های تصفیه:
- حق‌الزحمه مدیر تصفیه
- هزینه‌های حقوقی
مثال عملی (شرکت تولیدی)
| آیتم | ارزش دفتری | ارزش تصفیه |
| زمین و ساختمان | 100 میلیارد | 80 میلیارد (20% تخفیف) |
| ماشین‌آلات | 50 میلیارد | 25 میلیارد (50% تخفیف) |
| موجودی کالا | 30 میلیارد | 18 میلیارد (40% تخفیف) |
| جمع دارایی‌ها | 180 میلیارد | 123 میلیارد |
| بدهی‌ها | (80 میلیارد) | (80 میلیارد) |
| هزینه‌های تصفیه | – | (10 میلیارد) |
| ارزش تصفیه | – | 33 میلیارد |
| تعداد سهام | 10 میلیون | – |
| ارزش هر سهم | – | 3,300 تومان |
تفاوت با NAV و ارزش جایگزینی
| معیار | ارزش تصفیه | NAV | ارزش جایگزینی |
| فرضیه | فروش در شرایط بحرانی | ارزش جاری | ساخت مجدد |
| تخفیف دارایی | 30-70% | بدون تخفیف | قیمت روز |
| کاربرد | ورشکستگی | گزارش‌های مالی | بیمه و بازسازی |
کاربردهای روش تصفیه
✅ ارزیابی ریسک سرمایه‌گذاری (حداقل ارزش ممکن)
✅ تخمین ارزش در شرکت‌های ورشکسته
✅ تحلیل حاشیه ایمنی (Margin of Safety) توسط سرمایه‌گذاران ارزشی
محدودیت‌های روش
❌ عدم انعکاس ارزش کسب‌وکار در حال فعالیت
❌ تخمین‌پذیری دشوار برخی دارایی‌ها (مثل دانش فنی)
❌ وابسته به شرایط بازار در زمان تصفیه
نکات طلایی برای تحلیل‌گران
🔹 در صنایع دارایی‌محور (املاک، معادن) کاربردی‌تر است
🔹 همراه با روش‌های دیگر (DCF، NAV) استفاده شود
🔹 به نقدشوندگی دارایی‌ها توجه ویژه کنید
صورت‌های مالی مورد نیاز
- ترازنامه (برای شناسایی دارایی‌ها و بدهی‌ها)
- یادداشت‌های همراه (برای جزئیات وثیقه‌ها)
- گزارش‌های ارزیابی مستقل (در صورت وجود)
جمع‌بندی
ارزش تصفیه:
- پایین‌ترین حد ارزش یک شرکت را نشان می‌دهد
- ابزاری محافظه‌کارانه برای سرمایه‌گذاران ارزشی
- مکمل تحلیل‌های دیگر (نه جایگزین آنها)
